O Regionie

Olsztyn

Olsztyn liczący 175 tyś mieszkańców wraz z 35 tyś studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego to największe miasto i stolica województwa Warmińsko-Mazurskiego. Miasto to stanowi idealny przykład symbiozy agromeracji miejskiej z przyrodą. 11 jezior w granicach miasta, wiele mniejszych oczek wodnych, trzy rzeki i rozległy las miejski, który łącznie zajmuje ok. 20% powierzchni Olsztyna – to bogactwo, jakim nie może pochwalić się żadne większe miasto w Polsce. Historia miasta Olsztyna sięga ponad 669 lat wstecz (data założenia – 1353 r.).

Olsztyn – miasto, które klimatem urzekło Kopernika

Olsztyn jest kameralnym miastem, które szczególnie latem tętni życiem. Pobudzający do refleksji gotycki klimat zamku i bazyliki zachęcają do spacerów nad przepływającą przez śródmiejskie parki Łyną. Być może tę inspirującą atmosferę antycypował najwybitniejszy mieszkaniec miasta – Mikołaj Kopernik, który w zamku zaczął spisywać swe fundamentalne dzieło „O obrotach sfer niebieskich”…

 

  • CENTRUM REKREACYJNO-SPORTOWE „UKIEL”

Przykładem wykorzystania potencjału miejsca jest inwestycja nad jeziorem Ukiel. Wzdłuż jego brzegów powstały m. in. mola i pomosty, promenada, szlaki rowerowe i narciarskie, wypożyczalnie sprzętu sportowego, sezonowe lodowisko, skatepark, baza sportów wodnych, hala do siatkówki plażowej i z salami do squasha, boiska do siatkówki i place gier oraz parkingi. Atutem kompleksu jest również bardzo dobra dostępność – położenie w sąsiedztwie drogi krajowej nr 16 oraz bliska odległość do Dworca Zachodniego i centrum.

 

  • PARK CENTRALNY

Kilka lat temu w „sercu” Olsztyna, wzdłuż brzegu Łyny, powstało miejsce wyjątkowe. Leży pomiędzy ulicami 22 Stycznia, Pieniężnego, Kościuszki, Niepodległości, Emilii Plater i Knosały. Park Centralny, bo taką nazwę nosi te 13 hektarów oazy zieleni, w efektowny sposób odmienił wygląd śródmieścia. Znajdują się tam m. in. fontanna z zadaszoną sceną, półokrągły podest, mini amfiteatr, ścieżki rowerowe i spacerowe, kładki na Łynie, altany, system oświetleniowy oraz obiekty sportowe.

 

  • PLANETARIUM

Główną formą działalności planetarium jest prezentacja programów astronomicznych. Placówka zaprasza też na pokazy full dome. To cyfrowy system projekcyjny, który pozwala widzowi na symboliczne opuszczenie Ziemi i odbycie wirtualnej podróży kosmicznej, podczas której np. obejrzy z bliska powierzchnię Księżyca, przeleci przez pierścienie Saturna albo wyląduje na Tytanie. Perełką architektoniczną jest Obserwatorium Astronomiczne, które otwarto w 1979 r. w d. wieży ciśnień przy ul. Żołnierskiej.

 

  • ZAMEK

Najstarsza budowla w mieście. Wzniesiono ją w drugiej połowie XIV w. Najwybitniejszym mieszkańcem zamku był Mikołaj Kopernik, który rezydował tam w latach 1516-1519 i 1520-1521, pełniąc funkcję administratora dóbr kapitulnych. To w nim skonstruował swoją słynną tablicę astronomiczną służącą do wyznaczania równonocy wiosennej. Ten unikalny eksponat, jedyne na świecie narzędzie wykonane ręką, która „wstrzymała Słońce”, wciąż można podziwiać w krużganku. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Warmii i Mazur.

 

Dowiedz się więcej o Olsztynie

https://visit.olsztyn.eu/,

https://olsztyn.eu/,

https://pl.wikipedia.org/wiki/Olsztyn

 

Warmia i Mazury

Warmia, Mazury i Powiśle to region, który łączy w sobie niezwykłe walory przyrodnicze z bogactwem pamiątek burzliwej historii. Z myślą o turystach powstaje też nowoczesna infrastruktura noclegowa, żeglarska, rekreacyjna, która staje się dodatkową atrakcją. Unikatowe środowisko przyrodnicze czyni z Warmii, Mazur i Powiśla krainę jedyną w swoim rodzaju. Urozmaicony krajobraz pojezierzy, wysoczyzn, równin i dolin rzecznych zachwyca niepowtarzalnymi widokami.

 

Bogata sieć wodna, kompleksy leśne, a także enklawy natury w tradycyjnym krajobrazie rolniczym stanowią siedliska wielu gatunków fauny i flory, w tym rzadkich i chronionych. Dla zachowania najcenniejszych przyrodniczo terenów regionu utworzono parki krajobrazowe i rezerwaty. Warmia i Mazury najbardziej słyną z jezior. Nic w tym dziwnego, ponieważ są najbardziej obfitującym w nie regionem Polski. Akwenów o powierzchni powyżej 1 ha jest tutaj ponad 3000. W Krainie Wielkich Jezior Mazurskich rozciągają się kompleksy dwóch największych jezior w kraju: Śniardw i Mamr. Najdłuższym jeziorem w Polsce jest Jeziorak (27 km) na Pojezierzu Iławskim. Jedyny w swoim rodzaju zbiornik wodny to Zalew Wiślany, łączący się bezpośrednio z Morzem Bałtyckim.

 

Bogata i skomplikowana historia Warmii, Mazur i Powiśla pozostawiła po sobie wiele materialnych pamiątek. Są wśród nich wczesnośredniowieczne grodziska pruskie, gotyckie zamki i kościoły, pałace i dwory ziemiańskie, świątynie barokowe i neogotyckie, kompleksy schronów z czasów I i II wojny światowej, zabytki techniki i inżynierii z Kanałem Elbląskim i jego infrastrukturą na czele. Dawne budownictwo wiejskie można poznać, odwiedzając parki etnograficzne. Spuściznę materialną i duchową regionu przybliżają również liczne muzea.

 

Najbardziej monumentalnymi pamiątkami średniowiecza na Warmii, Mazurach i Powiślu są gotyckie zamki: krzyżackie, kapitulne i biskupie. Szczególnie imponujące spośród nich, wzniesione z czerwonej cegły, można zobaczyć w Olsztynie, Lidzbarku Warmińskim, Reszlu, Nidzicy, Kętrzynie i Ostródzie. We Fromborku czeka na odwiedzenie jedyny na świecie dobrze zachowany warowny zespół katedralny. Wrażenie robią także te budowle, które legły w gruzach, jak największy w regionie zamek kapituły pomezańskiej w Szymbarku. Obecnie w murach zachowanych warowni działają muzea, hotele i restauracje.

 

Przenikanie się na Warmii, Mazurach i Powiślu tradycji kulinarnych różnych grup etnicznych i różnych krajów zaowocowało niezwykłym bogactwem smaków i ich intrygującymi połączeniami. W efekcie powstały niepowtarzalne potrawy i produkty spożywcze, których receptury i walory smakowe są charakterystyczne dla różnych zakątków regionu. Dziedzictwo kulinarne stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego i dodatkowo uatrakcyjnia pobyty turystyczne, sprawiając, że stają się one niezapomniane nie tylko dla oczu i uszu, ale i dla kubków smakowych.

Żródło: https://warmia.mazury.pl/turystyka-i-promocja/atrakcje-turystyczne

 

W regionie prężnie działa Sieć Dziedzictwa Kulinarnego „Warmia Mazury Powiśle”, której członkowie (producenci żywności i lokale gastronomiczne) oferują wyroby i dania z naturalnych składników, przygotowane według tradycyjnych receptur. Promowaniu i popularyzowaniu atrakcji dla podniebienia służy cykl festiwali kulinarnych, odbywających się głównie w sezonie letnim.

 

Region rozwija nowoczesną infrastrukturę, która służy zarówno jego mieszkańcom, jak i turystom. Pełen zakres atrakcji wodnych proponuje kilka obiektów w regionie. Powstają nowe obiekty hotelowe, w tym oferujące całoroczne usługi SPA i wellness. Zainteresowani mogą wybierać pomiędzy różnego rodzaju zabiegami leczniczymi, pielęgnacyjnymi i kosmetycznymi. We wczasach zdrowotnych i pobytach sanatoryjnych specjalizuje się Gołdap, która jako pierwsza w regionie uzyskała status uzdrowiska. Można korzystać tu m.in. z Mazurskich Tężni Solankowych oraz Pijalni Wód Mineralnych i Leczniczych. O status uzdrowiska starają się: Lidzbark Warmiński, Miłomłyn, Frombork i gmina Górowo Iławeckie. Tam również jest budowana infrastruktura uzdrowiskowa.

 

Z myślą o ochronie środowiska powstała sieć kilkunastu ekomarin nad Wielkimi Jeziorami Mazurskimi i w kompleksie Jezioraka. Wokół licznych jezior rozbudowuje się baza rekreacyjna, której dobrym przykładem są nowoczesne obiekty nad jeziorem Ukiel w Olsztynie. Dla miłośników jazdy rowerem wytyczane są kolejne trasy. Uprawianie narciarstwa zjazdowego umożliwia kilka stoków narciarskich, w tym największy w Kurzętniku.

 

Więcej informacji o atrakcjach turystycznych regionu można znaleźć na https://mazury.travel/

Szlak Świętej Warmii

 

Szlak Świętej Warmii tworzy szesnaście „stacji”, do których warto udać się na chwilę lub na trochę dłużej. Zatrzymać się, aby poznać znane nie tylko w regionie miejsca pielgrzymkowe, sanktuaria, szlaki pątnicze, ale także historyczne obiekty sakralne związane z ciekawą historią biskupstwa warmińskiego oraz różnymi wydarzeniami o charakterze religijnym, historycznym i legendarnym…

 

BAŁDY: WROTA WARMII – Poczynając od kardynała Stanisława Hozjusza, polskich biskupów warmińskich przybywających objąć swoje władztwo, uroczyście witano w rejonie wsi Przykop i Bałdy oraz w kościele parafialnym w Butrynach[1]. Tu bowiem wiodący z Warszawy do Lidzbarka Warmińskiego Trakt Biskupi przekraczał granicę Prus Książęcych (Mazur) i diecezji poprzez Wrota Warmii.

 

GIETRZWAŁD: POLSKIE LOURDES – Warmińska wioska Gietrzwałd to jedyne w Polsce miejsce objawień maryjnych uznane przez Kościół katolicki. Objawienia Matki Bożej w Gietrzwałdzie zostały jako jedyne w Polsce oficjalnie potwierdzone przez Watykan. Jest to jedno z 12 miejsc dotychczasowych objawień na świecie, obok Gwadelupe, La Salette, Fatimy czy Lourdes, które zostały uznane za autentyczne.

 

OLSZTYN: ZAMEK, ARCHIKATEDRA I JAN PAWEŁ II – Pierwsza drewniana strażnica na wzniesieniu w zakolu rzeki Łyny została wybudowana prawdopodobnie jeszcze w 1334 roku przez warmińskiego wójta krajowego Henryka von Lutera. W połowie XIV wieku na jej miejscu rozpoczęto budowę murowanego zamku. Na południe od niego zaczęło powstawać miasto. Dobre położenie na szlaku handlowym oraz zapewnienie bezpieczeństwa mieszczanom i okolicznej ludności przyczyniły się do szybkiego rozwoju gospodarczego Olsztyna. Miasto i zamek scalono murami i otoczono szeroką fosą połączoną z rzeką. Wyznaczono rynek oraz podzielono miasto na kwartały i parcele. Olsztyńscy mieszczanie mogli korzystać z dwóch lasów miejskich, przywileju połowu ryb w jeziorach i młynów nad Łyną. Kapituła dbała również o spławność rzeki. W drugiej połowie XIV wieku wzniesiono kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła. Do dziś przetrwała wytyczona jeszcze w XIV wieku sieć ulic i część fortyfikacji. Aż do połowy wieku XIX teren miast nie wychodził poza obszar wyznaczony 500 lat wcześniej.

Najsłynniejszym lokatorem olsztyńskiego zamku był Mikołaj Kopernik, który w latach 1516-1521 sprawował w nim urząd administratora dóbr kapituły warmińskiej (Venerabilis capituli Varmiensis ecclesie bonorum communium administratoris). Do jego podstawowych obowiązków należało wówczas prowadzenie akcji osadniczej na tych terenach i ich zagospodarowywanie. Tu też działalność jako zarządcy jej finansów i poborcy podatkowego stała się podstawą jego zainteresowań sprawą reformy walutowej w Prusach, jak i w całym królestwie. Dlatego tutaj opracował pierwsze wersje traktatu O sposobie bicia monety, w których znalazły się już zręby słynnego prawa Kopernika o wypieraniu z obiegu rynkowego pieniądza lepszego przez gorszy – spodlony. Do jego obowiązków należało także przygotowanie zamku i miasta do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków, z którego wywiązał się znakomicie w styczniu 1521 roku, gdy wielki mistrz Albrecht podszedł pod mury warowni ze swoim wojskiem.

W chwilach wolnych, na zamku w Olsztynie Kopernik zaczął spisywać pierwsze księgi swojego epokowego dzieła O obrotach sfer niebieskich. Nad wejściem do jego dawnych komnat znajduje się unikalna pamiątka po Wielkim Astronomie – wykonana najprawdopodobniej jego ręką tablica astronomiczna. Jest ona główną atrakcją funkcjonującego obecnie w murach zamku Muzeum Warmii i Mazur.

Głównym zabytkiem sakralnym Olsztyna jest kościół św. Jakuba, który uchodzi za jeden z najwybitniejszych przykładów gotyku ceglanego w Polsce z zachowanymi cennymi średniowiecznymi, renesansowymi i barokowymi elementami wyposażenia. Są to między innymi: gotyckie tabernakulum i późnogotycki tryptyk, renesansowy tryptyk św. Krzyża i barokowe rzeźby apostołów św. Andrzeja i św. Jakuba Starszego.

Współcześnie jest to konkatedra warmińska, od 1992 roku archikatedra – główna świątynia rezydującego w Olsztynie, w nieodległym pałacu biskupim metropolity, arcybiskupa warmińskiego. W latach 1979-1981 diecezją zarządzał stąd biskup Józef Glemp – późniejszy Prymas Polski.

W ciągu wieków w olsztyńskim kościele modlili się także inni wybitni Polacy – biskupi warmińscy Jan Dantyszek, Marcin Kromer i Ignacy Krasicki. 23 lipca 1635 roku był tu i przejeżdżając przez Olsztyn król Władysław IV.

W latach 1898-1900 funkcję organisty pełnił tu Feliks Nowowiejski – urodzony w niedalekim Barczewie w 1877 roku, wybitny polski kompozytor późnoromantyczny, dyrygent, pedagog, organista-wirtuoz, organizator życia muzycznego, szambelan papieski. Jest on autorem między innymi muzyki do wiersza Marii Konopnickiej, „Rota” – która weszła do kanonu polskich pieśni patriotycznych. Na jego cześć latem odbywają się w katedrze Olsztyńskie Koncerty Organowe.

Z 2001 roku, pochodzą główne drzwi wejściowe do katedry – stanowią pomnik pontyfikatu papieża Polaka, który w czerwcu 1991 roku, podczas swojego pobytu Olsztynie, odprawił tu mszę. W 2004 roku decyzją Jana Pawła II archikatedra została podniesiona do godności bazyliki mniejszej.

Przy okazji wizyty w katedrze, warto zajrzeć też do mieszczącego się obok Muzeum Archidiecezji Warmińskiej. Zgromadzono w nim blisko pół tysiąca eksponatów prezentujących historię biskupstwa oraz malarstwo, rzeźbę i rzemiosło artystyczne. Unikatowymi okazami w tych zbiorach są przede wszystkim: złoty relikwiarz św. Andrzeja z XVII wieku, rękopis Monachomachii, czyli wojny mnichów – poematu heroikomicznego autorstwa bp. Ignacego Krasickiego oraz księgi z zapiskami Mikołaja Kopernika.

 

GŁOTOWO: KALWARIA WARMIŃSKA – Jedyna w Polsce północno-wschodniej kalwaria znajduje się około czterech kilometrów na zachód od Dobrego Miasta, w niewielkiej wsi Głotowo (niem. Glottau). Zbudowano ją w XIX wieku za sprawą miejscowego kupca, który z pielgrzymki do Ziemi Świętej wrócił z takim właśnie pomysłem. 18 maja 1894 roku całość została konsekrowana przez biskupa warmińskiego Andreasa Thiela. Rok później papież Leon XIII wydał przywilej odpustu dla tych, którzy odprawią w Głotowie Drogę Krzyżową, w ciągu siedmiu dni przystąpią do Komunii Świętej, odmówią wyznanie wiary Credo i pomodlą się w intencji Ojca Świętego. Dziś kalwaria głotowska należy do najpiękniejszych w Polsce świątyń na otwartym terenie, którą można odwiedzać przez cały rok, choć najpiękniej jest tu od kwietnia do listopada.

 

DOBRE MIASTO: KOLEGIATA – Najważniejszym elementem zespołu budynków kolegiackich w Dobrym Mieście jest kościół Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych. Powstał w latach 1359-1389 w południowo-zachodniej części miasta. Jest to jeden z najpiękniejszych kościołów halowych na Warmii i druga co do wielkości świątynia na tych ziemiach, ustępująca swoimi rozmiarami tylko katedrze we Fromborku. Ma długość 61,5 m, szerokość 25,5 m i wysokość 18 m do sklepienia oraz ponad 42 m do kalenicy dachu. Od strony zachodniej kościół jest połączony z masywną czworoboczną wieżą. Na jubileusz 600-lecia ukończenia budowy, doceniając wybitną wartość zabytkową, liturgiczną i pielgrzymkową, 19 maja 1989 roku papież Jan Paweł II obdarzył kościół tytułem i godnością bazyliki mniejszej.

 

LIDZBARK WARMIŃSKI: HISTORYCZNA STOLICA WARMII – Biskup Jan z Miśni, który w 1350 roku rozpoczął, w miejscu dotychczasowego drewnianego zamku, budowę nowego, murowanego, planowanego już jako rezydencja biskupia. Położył też podwaliny pod budowę zamków w Reszlu i Jezioranach oraz katedry fromborskiej. Około roku 1400, za czasów biskupa Henryka Sorboma, budowa zamku została zakończona. Powstał Wawel Północy, jeden z najpiękniejszych średniowiecznych obiektów tego typu w Europie, perła architektury gotyckiej z XIV wieku. Obecnie cały kompleks (zamek wraz z przedzamczem, bastionem i basztą) jest jednym z najcenniejszych polskich zabytków, uznany za pomnik historii. Przez ponad 400 lat stanowiąca główną siedzibę biskupów budowla wzniesiona została na planie kwadratu z głównym wjazdem od południa, od podzamcza. Cztery skrzydła budynku otaczają wewnętrzny czworoboczny dziedziniec z dwukondygnacyjnymi arkadowymi krużgankami – porównywanymi do tych z krakowskiego zamku na Wawelu.

 

STOCZEK KLASZTORNY: SANKTUARIUM MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ POKOJU – Dawne dzieje warmińskiego Stoczka Klasztornego (niem. Springborn) sięgają czasów średniowiecza, gdy 18 listopada 1349 roku . Dzieje Stoczka Klasztornego pozostaną nierozłączne związane z postacią sługi Bożego kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, który to przez blisko rok więziony był w murach tutejszego klasztoru przez komunistyczne władze PRL. Dnia 9 maja 1987 roku Jan Paweł II włączył kościół Najświętszej Maryi Panny Matki Pokoju w Stoczku Klasztornym w poczet bazylik mniejszych. Cztery lata wcześniej, w czerwcu 1983 roku, w trakcie uroczystej koronacji obrazu stoczkowskiej Matki Bożej na Jasnej Górze, Ojciec Święty powiedział: Tym aktem wyrażam dziękczynienie Matce Pokoju za trzysta z górą lat opieki nad Świętą Warmią, która na przestrzeni dziejów i zmiennych losów historii dochowała wierności Chrystusowi i Jego Kościołowi.

 

BISZTYNEK: SANKTUARIUM KRWI CHRYSTUSA – Chociaż Bisztynek był i jest małym miasteczkiem, ma jeden z największych kościołów w Archidiecezji Warmińskiej (miejsc siedzących jest w nim aż 1200). Z nim wiążą się wszystkie historyczne momenty życia jego mieszkańców. Kościół farny pod wezwaniem świętego Macieja Apostoła wzniesiono w końcu XIV wieku. I to podczas jego konsekracji, dokonywanej przez biskupa Sorboma w roku 1400, miał w nim miejsce cud eucharystyczny, który stał się podstawą miejscowego kultu Krwi Jezusa.

 

RESZEL: MIASTO SPOKOJNEGO ŻYCIA – Reszel już od 1254 roku należał do biskupa warmińskiego – w dokumentach wymieniany jako Castrum Ressel. W 1300 roku powstała przy krzyżackiej strażnicy osada handlowa. Jej szybki rozwój pozwolił kapitule warmińskiej i wójtowi biskupiemu Henrykowi z Lutr na wystawienie 12 lipca 1337 roku przywileju lokacyjnego miasta. W 1372 roku rozpoczęto budowę murów obronnych z basztami i trzema bramami. W tym czasie Reszel był już szybko rozrastającym się, trzecim co do wielkości – po Braniewie i Lidzbarku – miastem dominium.

 

ŚWIĘTA LIPKA: CZĘSTOCHOWA PÓŁNOCY – Warmia jest szczególnym regionem, gdy chodzi o przenikanie się dwóch chrześcijańskich tradycji: katolickiej i protestanckiej, czego najlepszym przykładem jest leżące kilkaset metrów za historyczną granicą Warmii, w luterańskich Prusach, sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan. Od lat pielgrzymują do niej także ewangelicy, nie tylko ci z Mazur. Do kościoła w Świętej Lipce przyciąga nie tylko kult Matki Bożej, ale nie mniej słynne co Jej obrazy – niezwykłe, liczące cztery tysiące piszczałek organy, zbudowane w latach 1719-1721 przez królewieckiego mistrza Jana Josue Mosengela. Umieszczone na ich wieżyczkach rzeźby przedstawiające anioły grające na różnych instrumentach, poruszają się podczas koncertów, tworząc tzw. orkiestrę niebiańską.

 

TŁOKOWO: SANKTUARIUM ŚW. ROCHA – Tłokowo (niem. Lokau) to jedna z najstarszych osad na Warmii. W latach 90. XX wieku archeolodzy odkryli w jej granicach ślady osadnictwa sprzed jedenastu tysięcy lat. Leżąca przy trasie Jeziorany – Bisztynek wieś Tłokowo została założona przez biskupa warmińskiego Eberharda z Nysy w 1318 roku (lub 1321) na ziemi pruskiej Tlocovia. 67 łanów miał zasiedlić i zagospodarować niejaki Ludwig. Jednak Tłokowo znajduje się na szlaku Świętej Warmii za sprawą innej świątyni, która stoi wyjątkowo nie we wsi, ale w pewnej odległości od niej, samotnie pośród pól i lasów. Jest to warmińskie sanktuarium św. Rocha.

 

KROSNO: MAŁA ŚWIĘTA LIPKA – Sanktuarium w Świętej Lipce wpisało się na stałe w krajobraz kulturowy Warmii i Mazur, stając się także pierwowzorem dla podobnego, choć mniej znanego, założenia pielgrzymkowego w małej wsi Krosno koło Ornety. To również jedna z najefektowniejszych realizacji barokowych tych ziem i z pewnością należy do najciekawszych sanktuariów na Warmii, chociaż pozostaje trochę zapomniane.

 

CHWALĘCIN: KOŚCIÓŁ PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO – Niepozorne sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego znajdujące się w niewielkiej wsi Chwalęcin koło Ornety nazywane bywa „młodszym bratem” Świętej Lipki. Jest najmniejszym i najbardziej zapomnianym z ośmiu miejsc pielgrzymkowych na Warmii. Nie dorównuje im wprawdzie sławą, pięknem czy aktualnie zadbaniem, mimo to zdecydowanie zasługuje na odwiedzenie. Po to, aby pomodlić się do słynnego Czarnego Krucyfiksu. I po to, aby nasycić wzrok barwnym przepychem późnobarokowej polichromii. Zachwycić się też jego niezwykłą historią.

 

PIENIĘŻNO: MISYJNE SERCE POLSKI – Niewątpliwie największą atrakcją turystyczno-religijną Pieniężna jest Muzeum Misyjno-Etnograficzne Księży Werbistów, posiadające jeden z najbogatszych i najlepiej opracowanych kościelnych zbiorów tego typu.

Celem założonego przez św. o. Arnolda Janssena w 1875 roku w Holandii Zgromadzenia Słowa Bożego (Societas Verbi Divini) jest działalność misyjna. Werbiści rozpoczęli ją w 1879 roku wysyłając pierwszych swoich misjonarzy do Chin. Obecnie księża ze zgromadzenia nawracają i nauczają w prawie osiemdziesięciu krajach świata, na sześciu kontynentach, prowadząc misje i parafie, a także szkoły i uniwersytety oraz szpitale i ośrodki zdrowia.

 

FROMBORK: GRÓD NASZEJ PANI – Położony malowniczo na wzgórzach nad brzegiem Zalewu Wiślanego niewielki i urokliwy Frombork znany jest przede wszystkim jako Gród Kopernika, z racji jego związków z osobą sławnego astronoma. Niemniej przede wszystkim jest to Castrum Dominae Nostrae, czyli Gród Naszej Pani, co związane jest z obecnym tu od średniowiecza kultem maryjnym. Jego, jak i całej okolicy dominantą jest monumentalny budynek bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja. Zaczął ją budować biskup Henryk Wogenap w 1329 roku. Skończył – biskup Henryk III Sorbon w roku 1388.

Spośród nielicznie zachowanego pierwotnego wyposażenia najcenniejszy jest dawny ołtarz główny – późnogotycki poliptyk z 1504 roku z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w polu centralnym.

Ołtarz Madonny Fromborskiej (Naszej Fromborskiej Pani) – dawny główny ołtarz katedry, dziś znajduje się na północnej ścianie świątyni. Wykonano go na początku XVI wieku. W jego centralnej części znajduje się otoczona kultem, imponująca rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem.

Monumentalne organy są prawdziwą dumą bazyliki. Najstarsze wzmianki o nich sięgają początku XVI wieku. Wspomina się w nich o umowie na ich budowę zawartą z organmistrzem Janem z Chojnic w dniu 23 grudnia 1506 roku. Przetrwały ponad wiek, do lat 20. XVII stulecia, kiedy zostały złupione przez wojska Szwedzkie.

W katedrze uwagę zwraca również bogaty zespół plastyki nagrobnej w postaci ponad stu zabytkowych płyt oraz tablic epitafijnych biskupów i kanoników warmińskich. Najsłynniejsza pochodzi jednak z roku 2010. Oznacza bowiem miejsce pochówku, odnalezionych przez archeologów po wieloletnich poszukiwaniach dopiero jesienią 2005 roku, szczątków kanonika Mikołaja Kopernika, najsłynniejszego mieszkańca Fromborka i Warmii. I także wielkiego polskiego astronoma, choć konsekwencje wykazanego przez niego heliocentryzmu wszechświata miały wpływ na nieomal całokształt myślenia. Zapoczątkowały bowiem przełom światopoglądowy, tworząc podwaliny pod rozwój nowożytnej cywilizacji. Polskie wydało go plemię/ Wstrzymał słońce, ruszył ziemię!

 

BRANIEWO: ATENY PÓŁNOCY – W 1254 roku biskup warmiński Anzelm nadał leżącej nad Zalewem Wiślanym osadzie rybackiej prawa miejskie – jako civitas de Brunisburg. Braniewo jest więc jednym z najstarszych miast Polski i najstarszym na Warmii. Dominującym elementem w panoramie miasta jest 63-metrowa wieża kościoła farnego pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Niewątpliwie to jeden z piękniejszych przykładów sakralnego budownictwa na Warmii, a także pomnik burzliwych dziejów miasta.

 

Warmia (łac. Varmia, niem. Ermland) – jedna z krain historycznego dawnych ziem Prusów znajdująca się w województwie warmińsko-mazurskim. Odpowiada obszarowi dominium biskupów warmińskich w granicach państwa zakonu krzyżackiego (w latach 1243-1464), a następnie biskupiego Księstwa Warmińskiego w obrębie Korony Królestwa Polskiego (w latach 1464-1772). Po I rozbiorze Warmia weszła w skład państwa niemieckiego, a w 1945 roku wróciła do Polski.

Obecnie granice Warmii – niezmienne przez prawie czterysta lat – do roku 1772, przez kolejne trzy stulecia uległy zatarciu w świadomości społecznej, chociaż zasadniczo pokrywają się z obecnymi granicami administracyjnymi trzech powiatów ziemskich województwa warmińsko-mazurskiego: braniewskiego, lidzbarskiego oraz olsztyńskiego. Chociaż słowa hymnu regionu zaczynają się od słów O Warmio moja miła…, jednak w zbiorowej świadomości kraina ta zdominowana została przez pojęcie Mazury – jako niezwykle atrakcyjna i popularna turystycznie nie tylko wśród Polaków Kraina Wielkich Jezior (Hej Mazury jak wy cudne…).

A Warmia „nie leży na Mazurach”, gdyż stanowi krainę zdecydowanie odrębną. To ukształtowana przez wieki specyficzna, unikalna forma polskiego krajobrazu kulturowego. Region w wymiarze historycznym i etnograficznym.

 

Źródło: https://szlakswietejwarmii.pl/

Mikołaj Kopernik

 

Czasami warto zadać sobie pytanie, czy największe osiągnięcia człowieka mają związek z tym, gdzie na co dzień przebywa. My w Olsztynie wierzymy, że tak właśnie jest. Klimat miejsca jest źródłem inspiracji, skłania umysł do podejmowania wielkich wyzwań, daje moc wytyczania nowych ścieżek… Pięć wieków temu do naszego miasta przybył Mikołaj Kopernik. Niedługo później w komnacie olsztyńskiego zamku zaczął spisywać wnioski, do jakich doszedł obserwując niebo. Resztę już znamy – „wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię – polskie go wydało plemię”. Ty też daj się ponieść atmosferze Olsztyna!

 

To w Olsztynie znajdziecie autentyczny unikat na skalę światową – tablicę astronomiczną Mikołaja Kopernika – jedyny istniejący do dziś przyrząd własnoręcznie wykonany przez tego wielkiego uczonego. Wyrysowana przez astronoma na ścianie zamkowego krużganku, służyła do obserwowania Słońca oraz wyznaczania równonocny wiosennej i jesiennej.

 

Powszechnie uważa się, że przodkowie Mikołaja Kopernika „po mieczu” przenieśli się do Torunia z Krakowa, a wcześniej rodzina miała zamieszkiwać dolnośląską wieś Koperniki położoną w okolicach Nowej Rudy. Stąd też miało wywodzić się nazwisko rodowe. Natomiast kwestią sporną jest etymologia nazwy tej miejscowości: czy pochodzi od nazwy rośliny – kopru, czy jej podstawą jest wyraz koprkoper w znaczeniu – miedź (niem. Kopper, dziś Kupfer), co mogłoby oznaczać, że osadę zamieszkiwali miedziarze, zajmujący się wydobywaniem i obróbką rudy tego metalu.

 

Nazwisko Kopernik mogło więc nie mieć związku z nazwą miejscowości, a z profesją, jaką parali się członkowie rodu Koppersmed (lub Koppernigk), tj. wydobywaniem i handlem miedzią w okolicach Nysy. Tam miał mieszkać dziadek astronoma Jan, a jego syn Mikołaj senior miał stamtąd wyjechać na krótko do Krakowa (tu w roku 1448 zapisany został w aktach miejskich jako kupiec-hurtownik handlujący miedzią), następnie do Gdańska, aby ostatecznie osiąść na stałe w Toruniu. Tu, w roku 1459 lub 1460, w wieku mniej więcej lat czterdziestu, ożenił się z Barbarą Watzenrode, córką miejscowego bogatego kupca – Łukasza seniora oraz Katarzyny z domu Russe. Watzenrodowie byli związani z tym miastem zapewne od pierwszej połowy XIV wieku. Ich ród badacze wywodzą z miast nadreńskich lub westfalskich, które były największymi rezerwuarami kolonistów niemieckich udających się na Wschód. Stamtąd miała pochodzić też większość rodzin patrycjuszowskich średniowiecznego Torunia. W tym mieście na świat przyszła czwórka ich dzieci, w tym i Mikołaj junior. Według tej teorii praprzodkowie astronoma ze strony ojca – Kopernikowie (w znaczeniu „Miedziarze”) prawdopodobnie mogli więc być albo górnikami miedziowymi, albo zajmowali się obróbką tego metalu. Z całą zaś pewnością natomiast rodzina Koperników, z ojcem Mikołaja na czele, trudniła się handlem miedzią.

 

Z pochodzeniem rodziny astronoma wiąże się spór dotyczący narodowości ostatniego z rodu toruńskich Koperników. Pytanie: „Czy kanonik Mikołaj był Polakiem, czy też Niemcem?” pojawiło się już w XVIII wieku i zadawane jest do dzisiaj. I chociaż temat nie wzbudza już tak gwałtownych emocji jak w latach 30. i 40. XX wieku – w szczytowym okresie rozwoju europejskich nacjonalizmów, dyskusja o tym czy był „wielkim polskim astronomem”, czy też powinno się mówić o „der große deutsche Astronom Nikolaus Kopernikus”, toczy się do dziś.

 

Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu jako syn Mikołaja, nieźle prosperującego kupca, i matki Barbary z domu von Watzenrode. Matka była prawdopodobnie Niemką pochodzącą chyba z Westfalii, ojciec natomiast pochodził ze śląskiej wsi Koperniki, której nazwę niektórzy upatrują w rzeczowniku „koper”. Są tacy, którzy twierdzą, że oboje rodzice przyszłego astronoma byli niemieckimi kolonistami. Istnieją również poglądy, że ojciec był Polakiem. Oczywiście wielu jest takich, którzy obsesyjnie trzymają się wersji o polskiej krwi Kopernika ze strony obojga rodziców, co wydaje się z punktu widzenia dzisiejszej wiedzy absolutnie nie do przyjęcia. Gdyby udało się udowodnić, że astronom był pochodzenia polsko-niemieckiego, położyłoby to zapewne kres trwającemu od dawna sporowi między Polakami a Niemcami, dotyczącemu przynależności narodowej Kopernika[1].

 

Rozpoczęta trzy wieki temu polemika uczonych i publicystów dotycząca narodowości Kopernika trwa nadal, choć wielu już badaczy wykazywało, że dyskusja na ten temat jest jałowa. Na przełomie XV i XVI wieku pojęcia: „narodowość”, „kraj pochodzenia”, „ojczyzna” (patria) dalekie były od współczesnego ich rozumienia i nie można ich rozpatrywać w dzisiejszych kategoriach. Tym samym i nie ma się o co spierać.

 

Społeczeństwo zamieszkujące obszar Prus Królewskich nazywane było powszechnie pruskim, co nie miało nic wspólnego z XIXwiecznym terminem, służącym do określania niemieckich obywateli państwa pruskiego Hohenzollernów. Nazwa XVIwiecznych „Prusaków” – obywateli państwa polskiego – pochodziła od nazwy kraju, tj. Prus, zamieszkałego ongiś przez lud bałtyckich Prusów, podbitych przez Krzyżaków w XIII w., nie oznaczała zaś bynajmniej pochodzenia narodowościowego (etnicznego). Mieszkańcy Prus Królewskich byli mieszanego pochodzenia etnicznego i składali się głównie z ludności pochodzenia polskiego oraz niemieckiego; ta ostatnia zamieszkiwała szczególnie w wielkich miastach. Wśród ludności wiejskiej zaznaczał się także niewielki udział pierwotnego elementu pruskiego, najliczniej występującego jeszcze na Warmii. Ulegał on jednak procesowi stałej asymilacji językowej i kulturalnej, szczególnie z napływającą tam ludnością polską z Mazowsza (tj. z Mazurami)[2].

 

Stąd też Kopernik był przede wszystkim Torunensis, „z Torunia” (tak między innymi podpisał się na swoim największym dziele), bo w tym mieście się urodził i tam był jego dom rodzinny. A że Toruń był jednym z najważniejszych miast Prus Królewskich – był więc i „Prusakiem” (pamiętając o tym, że słowo to ma dziś zupełnie inną konotację, wynikającą ze znacznie późniejszej historii tych ziem). W pierwszej znanej historykom wzmiance biograficznej o Koperniku pióra Bernardino Baldiego, zawartej w jego Cronica de matematici, pisał o nim jako o: di Natione Pruteno – „narodowości pruskiej”.

 

Po klęsce zakonu krzyżackiego w wojnie trzynastoletniej (1454-1466), na mocy postanowień pokoju toruńskiego, polski król objął bezpośrednie zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim, ziemią chełmińską i michałowską, a także Warmią i dotychczasową stolicą zakonu – Malborkiem. Dlatego też ziemiom tym nadano nazwę – Prusy Królewskie. Pod władzą krzyżacką pozostały Prusy Zakonne, teraz ze stolicą w Królewcu. Tereny te były już jednak lennem polskiego monarchy, co miały potwierdzać oficjalne hołdy kolejnych wielkich mistrzów zakonnych. Po sekularyzacji zakonu, na podstawie traktatu krakowskiego z 1525 roku zawartego między Zygmuntem I Starym a ostatnim wielkim mistrzem, Albrecht Hohenzollern otrzymał już świeckie księstwo w Prusach, potocznie zwane Prusami Książęcymi. Prusy Królewskie obejmowały przede wszystkim obszar dawnego Pomorza Gdańskiego z ujściem Wisły, ziemię chełmińską z Toruniem oraz prawobrzeżne Powiśle z Malborkiem i Elblągiem. Obszary te tworzyły po 1466 roku – na wzór ogólnopolski – trzy województwa: pomorskie, chełmińskie i malborskie. Dzielnica pruska posiadała szereg odrębności prawno-ustrojowych, uzyskanych od króla Kazimierza Jagiellończyka, które różniły ją od pozostałych polskich prowincji. Zawarte były one w szczególności w przywileju inkorporacyjnym z 1454 roku, który faktycznie dawał Prusom Królewskim szeroką autonomię. Miała więc prowincja: własny herb; skarb, którym zarządzał królewski urzędnik zwany podskarbim pruskim; własną monetę, wybijaną przez mennice miejskie w Toruniu, Gdańsku oraz w Elblągu, z herbem i tytułem królewskim z jednej oraz z herbem i nazwą miasta z drugiej strony; swój organ ustrojowy zwany Radą Pruską, której przewodniczył biskup warmiński itd.

 

Warmia, jako największe latyfundium biskupie w Prusach, stanowiła osobną jednostkę administracyjną Prus Królewskich. Erygowana w 1243 roku przez papieża Innocentego IV na terenach zajmowanych przez pogańskich Prusów, diecezja warmińska wraz z innymi diecezjami pruskimi: chełmińską, pomezańską i sambijską podporządkowanymi metropolii Prus, Inflant i Estonii ze stolicą w Rydze, przez kilkaset lat wchodziła w skład państwa krzyżackiego. Wprawdzie biskup i kapituła posiadali odrębne dominium – posiadłości ziemskie ekonomicznie niezależne od zakonu, to jednak respektowali oni zwierzchnią władzę polityczną Krzyżaków, do których należała polityka zagraniczna, ustawodawstwo państwowe i ściąganie podatków na cele ogólne. Na żądanie Krzyżaków biskup i kapituła musieli też wystawiać swoje oddziały zbrojne na wypadek wojny. Jednak po wojnie trzynastoletniej ówczesna Warmia stała się w dużym stopniu niezależnympaństewkiem – uposażeniem biskupa i kapituły, którego granice ustalono w 1375 roku, a którego stolicą od 1350 roku był Lidzbark Warmiński.

 

W okresie baroku biskupi warmińscy zaczęli używać tytułu księcia i nazywać Warmię księstwem. Już dawniej tym tytułem obdarzył biskupa warmińskiego cesarz Karol IV w złotej bulli z roku 1356, ale nie oznaczało to nadania tytułu księcia, a było jedynie wyrazem formuły używanej przez kancelarię cesarską w korespondencji z biskupami. Dopiero w połowie wieku XVII, kiedy ludzie baroku lubowali się w tytułach, biskupi warmińscy przyswoili sobie tytuł księcia, do czego podstawę dawała im pewnego rodzaju suwerenność biskupstwa. Ostatnim biskupem, który tytułował się księciem warmińskim był Ignacy Krasicki. Po nim biskupi Karol i Józef v. Hohenzollerowie używali tytułu księcia, jednak nie z racji księstwa warmińskiego, ale z racji pochodzenia z rodziny książęcej[3].

 

To, do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 roku suwerenne „księstwo”, będące we władaniu biskupa, podzielone było na 10 komornictw, z których trzy: olsztyńskie, melzackie (pieniężnieńskie) i fromborskie, przeznaczone zostały na utrzymanie i zarządzane były przez utworzoną w 1260 roku Warmińską Kapitułę Katedralną, która miała swoją siedzibę we Fromborku. Pozostałymi siedmioma zarządzał książę biskup rezydujący w Lidzbarku, a wybierany zawsze z grona szesnastu fromborskich kanoników. Od 1479 roku mógł to być już jednak tylko kanonik „miły królowi”, a od 1513 roku praktycznie to polski monarcha wskazywał tego, kto spośród nich zostanie biskupem na Warmii. Granice jurysdykcji kościelnej Jego Przewielebności biskupa warmińskiego sięgały daleko poza obszar jego władzy świeckiej nad dominium. Rozciągała się od Elbląga na zachodzie, aż po rzekę Pregołę na terenie krzyżackiej części Prus na wschodzie. W 1566 roku, w związku z sekularyzacją arcybiskupstwa ryskiego, diecezja jako jedyna w królestwie poddana została bezpośrednio zwierzchności kościelnej Stolicy Apostolskiej, z pominięciem polskiej metropolii gnieźnieńskiej.

 

W Prusach więc się Mikołaj Kopernik urodził i w Prusach mieszkał, bo miejscem jego „stałego zameldowania” od 1497 roku, kiedy został przyjęty do Kapituły, był warmiński Frombork. Był więc Prusakiem, bo tak nazywali siebie mieszkańcy tej dzielnicy, świadomi odrębności swojej krainy (swojej „małej ojczyzny”) bez względu na miejsce zamieszkania i język, którym się posługiwali w życiu codziennym. W opublikowanym w 1597 roku dziele Jean-Jacquesa Boissarda Icones virorum illustrium portret astronoma podpisany jest NICOLAUS COPERNICUS Tornaeus Borussus, Mathemat. Nat. Ao. 1473. Ob. 1543 (Mikołaj Kopernik Toruńczyk, Prusak, matematyk…). Bardziej współcześnie można powiedzieć, że był też i Warmiakiem, formalnie poddanym – tak w sensie duchowym, jak i świeckim – Przewielebnego Biskupa warmińskiego. Na Warmii spędził też większość swojego dorosłego życia. Niemniej wszyscy Prusacy, tak ci mieszkający w Prusach Królewskich (w tym i na Warmii), jak i ci z Prus Książęcych byli mieszkańcami Królestwa Polskiego, poddanymi zasiadającego na krakowskim tronie monarchy: Z Bożej łaski króla Polski, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, wielkiego księcia Litwy, pana i dziedzica Rusi, Prus, Chełmna, Elbląga i Pomorza, etc., etc… Lojalnym – i jak pisał w liście do Zygmunta Starego z 16 listopada 1520 roku – bez reszty oddanym Waszemu Majestatowi, nawet gdyby przyszło nam zginąć – poddanym Pana naszego Najłaskawszego… był i fromborski kanonik Mikołaj Kopernik. O pomyślność tego królestwa troszczył się między innymi w swoich pracach ekonomicznych. Czynnie też opowiedział się za jego integralnością terytorialną, biorąc udział w wojnie polsko-krzyżackiej po stronie Korony. Tak pisał na ten temat profesor Marian Biskup w 1971 roku:

 

Niemal samotny, opuszczony przez większość kanoników, współdziałając z polskimi siłami zbrojnymi, stał się rzeczywistym obrońcą przynależności Olsztyna, a więc i południowej Warmii, do Polski. Choć nie z bronią w ręku czy przy działach na murach zamku olsztyńskiego – jak często się przyjmuje – lecz przez wytrwałe zabezpieczanie obronności i siły bojowej zamku oraz przygotowanie go do oblężenia i szturmu przy ścisłym współdziałaniu z dowództwem polskich oddziałów, Kopernik na przełomie 15201521 roku przez swoją działalność faktycznie przyczynił się do ocalenia Olsztyna przed aneksją krzyżacką. Spełnił więc wówczas swój obowiązek patriotyczny: walki z najpoważniejszym wrogiem zewnętrznym Warmii i całej Polski, obowiązek realizowany na miarę istniejących możliwości i warunków[4].

 

Zdaniem Jana Adamczewskiego: Mikołaj Kopernik posiadał głębokie poczucie obowiązku społecznego i ze wszystkich zleconych mu zadań – zmierzających do poprawy gospodarki Warmii, poprawy sytuacji jej mieszkańców, ściślejszego powiązania z Królestwem Polskim i zwiększenia bezpieczeństwa tych ziem – wywiązywał się zawsze znakomicie[5]. Niemniej dla większości ludzi na świecie Mikołaj Kopernik to wielki renesansowy uczony, odkrywca układu heliocentrycznego, żyjący i działający na ziemiach Korony Polskiej i lojalny tej korony poddany – torunianin z urodzenia i Warmiak z wyboru.

 

Miastem symbolem jego działalności urzędniczej jest Lidzbark Warmiński – stolica biskupstwa, gdzie trafił po powrocie ze studiów we Włoszech i przebywał w latach 1503-1509, jako sekretarz (radca prawny) i lekarz nadworny Przewielebnego Pana bpa Łukasza Watzenrode. Tu uczył się wielkiej polityki i poznawał arkana dyplomacji, biorąc udział w kształtowaniu niełatwych relacji pomiędzy państwem krzyżackim i polską Koroną oraz położonym między tymi potęgami niewielkim biskupstwem. Zdobywał też wiedzę i doświadczenie z zakresu prawa i administracji. Biskup Łukasz widział w nim bowiem swojego następcę na lidzbarskim tronie. Wprawdzie wybrał inną drogę – poświęcił się astronomii, niemniej wyrazem uznania Kapituły dla jego umiejętności i ukoronowaniem jego działalności na tym polu było powierzenie mu funkcji administratora generalnego biskupstwa. Przez kilka miesięcy 1523 roku rezydował w lidzbarskim zamku jako „pełniący obowiązki” Jego Przewielebności. Złożył swój urząd w październiku, gdy nowo obrany biskup Maurycy Feber mógł formalnie objąć rządy na Warmii. Podobnie było po śmierci tegoż biskupa w połowie 1537 roku. W Lidzbarku pojawiał się też bardzo często okazjonalnie, przede wszystkim jako lekarz kolejnych biskupów.

 

DOlsztyna, obecnej stolicy Warmii i Mazur trafił po raz pierwszy jako wizytator fromborskiej kapituły w styczniu 1511 roku. Jednak (czasowa) przeprowadzka do Olsztyna nastąpiła pięć lat później i miała charakter trochę przypadkowy. Z powodu choroby, już po roku urzędowania jako administrator dóbr ziemskich w komornictwie olsztyńskim i pieniężnieńskim (melzackim), do dymisji podał się kanonik Krzysztof Suchta. Wówczas Kapituła wybrała na ten jeden z najważniejszych, prestiżowy, ale i odpowiedzialny urząd – doktora Mikołaja Kopernika. W 1516 roku prawie czterdziestoletni wówczas kanonik był już znany i szanowany za naukową dociekliwość, lekarskie porady, znajomość prawa oraz doświadczenie w sprawach gospodarczych i politycznych. Ósmego listopada otrzymał formalną nominację i jako administrator dóbr wspólnych (Venerabilis capituli Varmiensis ecclesie bonorum communium administratoris) zaprzysiągł, że urząd swój będzie pełnił „wiernie i zgodnie z prawem”. Spakował kufry i ruszył w drogę do Olsztyna.

 

W latach 1516-1519 i 1520-1521 Kopernik urzędował na olsztyńskim zamku, gdzie w jego północno-wschodnim, reprezentacyjnym skrzydle zajmował trzy pomieszczenia: komnatę mieszkalną, kancelarię, a także refektarz pełniący funkcję komnaty jadalnej i audiencyjnej. Do obowiązków Wielebnego Mikołaja należało między innymi sprawowanie zwierzchnictwa sądowego nad poddanymi, nadzorowanie działalności organów samorządów miejskich i sołtysów oraz wszystkich kapitulnych urzędników, ściąganie czynszów oraz danin, kierowanie gospodarką leśną i majątkami ziemskimi (w tym przede wszystkim zagospodarowanie nieużytków poprzez lokowanie na nich nowych osadników). Odpowiadał on także za przygotowanie komornictw do obrony w czasie wojny[6].

 

Podczas kilkuletniego pobytu w Olsztynie Kopernik z całym oddaniem wykonywał swoje obowiązki służbowe (w tym w styczniu 1521 roku pomyślnie odparł atak Krzyżaków na mury miasta), a w czasie wolnym prowadził obserwacje nieba, pisząc pierwsze księgi dzieła O obrotach sfer niebieskich…

 

Jednak stolica Warmii i Mazur to nie astronomia – to ekonomia. Tu Kopernik spotkał się przede wszystkim z ekonomicznymi problemami związanymi z zarządzaniem dobrami kapituły warmińskiej. To jego działalność jako zarządcy jej finansów i poborcy podatkowego stała się podstawą do prac nad reformą walutową. Tutaj w 1517 roku opracował krótką rozprawę Meditata (Rozmyślania…) – pierwszą wersję późniejszego traktatu o naprawie monety (De monete cudende ratio, 1528), w którym znalazły się już zręby słynnego prawa Kopernika o wypieraniu z obiegu rynkowego pieniądza lepszego przez gorszy – „spodlony”.

 

Najcenniejszą pamiątką po jego pobycie na olsztyńskim zamku są tzw. „linie kopernikańskie” – sporządzona przez Mikołaja Kopernika na przełomie 1516 i 1517 roku tablica astronomiczna umożliwiająca graficzne określenie momentu równonocy wiosennej. To jedyny (najprawdopodobniej) własnoręcznie wykonany przyrząd naukowy Kopernika, jaki zachował się do naszych czasów i jedna z nielicznych pamiątek po nim[7].

 

Później kilkakrotnie odwiedzał Olsztyn, głównie podczas podróży służbowych po Warmii związanych ze sprawowaną przezeń funkcją posła kapituły w Olsztynie (Nuncius Capituli in Allenstein). Wizytował zamek i posiadłości kapitulne w tym okręgu w latach: 1524, 1531, 1535 i 1538.

 

Warmiński Frombork to miejsce „stałego zameldowania” Kopernika. Miasto, w którym spędził prawie trzydzieści lat życia. Tam miał swój dom – kanonię św. Stanisława, gdzie prowadził większość obserwacji i ukończył swoje największe dzieło – De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich). We fromborskiej katedrze znajduje się też grób kanonika Mikołaja.

 

Poznanie działalności słynnego mieszkańca Warmii ułatwia liczący ponad 300 kilometrów Szlak Kopernikowski[8]. Wiedzie on między innymi przez Olsztyn, Dywity, Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Ornetę, Pieniężno, Braniewo i Frombork, chociaż wędrówki wielkiego astronoma sięgały także poza granice biskupstwa – do Elbląga, Bartoszyc, Lubawy, Malborka, Grudziądza, Torunia, Królewca, Wilna, Poznania, Krakowa, a także włoskich miasta Bolonia, Padwa, Ferrara. Wszędzie tam można zwiedzać zabytkowe budowle pamiętające czasy tego uczonego, poświęcone mu ekspozycje muzealne, poznać sekrety wszechświata w planetariach, a nawet prowadzić obserwacje astronomiczne. Swoistą pamiątką po Koperniku są wioski, w których kanonik, sprawując w Olsztynie urząd administratora dóbr kapitulnych, przeprowadzał lokacje nowych gospodarzy. Warto więc poznać Warmię także podróżując śladami wielkiego astronoma.

 

Kopernik – osobowość bogata, godna epoki Odrodzenia, urzeka swoim czarem. […] Miał wiele pięknych cnót, znamionujących wielkiej miary naukowca. […] Kopernik zaszczepił ludziom odwagę myślenia, a także nauczył pokory w dociekaniu do prawdy. Nie ubiegał się o uznanie, nie szukał sensacji, chodziło mu o poznanie[9].

 

Żródło: https://szlakswietejwarmii.pl/clerisus-medicus-astronomus-warmiensis/  https://visit.olsztyn.eu/ru/article/864/kopernik-w-olsztynie

Inkunabuł medyczny

Największym skarbem Biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie jest tzw. Kopernikowski inkunabuł medyczny. Jest to jedyna, zachowana w zbiorach polskich, książka z biblioteki Mikołaja Kopernika.

We wspólnej oprawie znajdują się dwa dzieła medyczne: Brewiarz praktyki medycznej (Breviarium pra[c]tice exelentissimi, A. de Villa Nova, Padwa 1485) i Kanony o stanach gorączkowych (Canonica de febribus, M. Savonarola, Bolonia 1487). Dzieło pierwsze jest kompendium całej ówczesnej wiedzy medycznej, natomiast dzieło Savonaroli skupia się na stanach chorobowych objawiających się gorączką.

Inkunabuł medyczny służył Kopernikowi do pełnienia posługi lekarza kapitulnego. Na jego marginesach znajdują się zapiski zawierające uwagi odnośnie zalecanych kuracji. W odróżnieniu od pozostałych książek, które trafiły do biblioteki kapitulnej, a następnie zostały zagrabione i do dziś znajdują się w Szwecji, inkunabuł przeszedł odmienną drogę.

Księga ta trafiła do kolejnego medyka kapitulnego Fabiana Emmericha. Dzięki zapiskom na przedniej wyklejce znamy też następnych właścicieli tomu. Byli to: Jan Hanovius, Baltazar Ramocki, zakon Braci Mniejszych w Barczewie i Liceum Hosianum w Braniewie.

 

Źródło: https://oddzialy.wmwm.pl/oddzial/8,a290,Kopernikowski-inkunabul-medyczny.html

Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne

Planetarium jest miejscem, w którym przeciętny człowiek: uczeń, turysta może w krótkim czasie i niezależnie od pogody w sposób atrakcyjny zapoznać się z rozgwieżdżonym niebem, obiektami i zjawiskami astronomicznymi. Olsztyńskie Planetarium jest pomnikiem zbudowanym w hołdzie Mikołajowi Kopernikowi, który spędził kilka lat w Olsztynie pełniąc funkcje administratora okolicznych dóbr Kapituły Warmińskiej.

 

Uroczyste otwarcie Planetarium miało miejsce 19 lutego 1973 roku – w pięćsetną rocznicę urodzin astronoma. Gmach został zaprojektowany przez Ludomira Gosławskiego, a znajdujące się w centrum budynku atrium zostało ozdobione mozaiką emaliowanych elementów autorstwa wybitnego artysty Stefana Knapp’a. W pierwszych latach działalności Planetarium funkcjonowało pod nazwą Planetarium Lotów Kosmicznych, która pochodziła od zainstalowanego wówczas analogowego projektora Raumflug-Planetarium produkcji Carl Zeiss Jena. Ten projektor był używany aż do roku 2012, kiedy to Planetarium wyposażone zostało w nowy, cyfrowy, system projekcyjny DigitalSky 2 umożliwiający wyświetlanie seansów w technologii FullDome. Modernizacja ta znacząco poszerzyła zakres tematyczny pokazów planetaryjnych, które obecnie wykraczają poza tematyką astronomiczną, a także umożliwiła organizowanie koncertów pod niebem planetarium. Pokazy prezentowane są w klimatyzowanej sali i może w nich uczestniczyć jednocześnie 160 widzów. W hallu Planetarium prezentowane są czasowe wystawy plastyczne o tematyce nawiązującej do astronomii i przyrody. Olsztyńskie Planetarium jest jedną z głównych atrakcji Olsztyna. Na co dzień, w ciągu roku szkolnego, bywają tu uczniowie szkół podstawowych i średnich, a latem odwiedzają je przede wszystkim turyści. W sumie koło 70 tysięcy widzów.

 

 

Olsztyńskie Planetarium

al. Marszałka J. Piłsudskiego 38, 10-450 Olsztyn

telefon: (+48 89) 650-04-20

e-mail ogólny: opioa@planetarium.olsztyn.pl

https://planetarium.olsztyn.pl/

 

Bazylika konkatedralna św. Jakuba Apostoła w Olsztynie

Monumentalny kościół św. Jakuba wznosi się w sercu olsztyńskiego Starego Miasta. Ukończono go na przełomie XIV i XV w. po dziesięcioleciach budowy, która rozpoczęła się wraz z założeniem Olsztyna. Jest najstarszą budowlą sakralną w mieście, a także unikatowym zabytkiem w skali całego regionu. Turyści mogą zwiedzać go codziennie, z wyłączeniem czasu nabożeństw.

We wnętrzu kościoła możemy zobaczyć m.in.: zachowane z okresu średniowiecza tabernakulum z renesansową dekoracją malarską i gotycką kratą, marmurową chrzcielnicę z XVII w., barokowe figury przedstawiające postacie świętych, tron arcybiskupów warmińskich, ambonę z 1913 r. czy pochodzące z nieistniejącego już kościoła w Braniewie bogato zdobione ławy z późnego gotyku. Na uwagę zasługują też organy odrestaurowane w latach 2006-08. Na przełomie XIX i XX w. grał na nich wybitny kompozytor Feliks Nowowiejski, który pełnił tu funkcję organisty. Od 1979 r. świątynia jest miejscem corocznych Olsztyńskich Koncertów Organowych.

W kościele znajdują się relikwie św. Wojciecha, które do Olsztyna trafiły prosto z Gniezna. Od 1965 r. świątynia stała się grobowcem biskupów warmińskich. W 1973 r. nadano jej prawa konkatedry. W 1992 r. uzyskała miano archikatedry, a od 2004 r. jest bazyliką mniejszą. Do tej ostatniej godności wyniósł ją papież Jan Paweł II, który podczas pielgrzymki w 1991 r. odprawił tu mszę świętą.

 

Źródło: https://visit.olsztyn.eu/place/74/bazylika-konkatedralna-sw-jakuba-apostola

 

 

Centrum Konferencyjno-Szkoleniowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego W Olsztynie

Obiekt zbudowany w latach 2001-2004 wchodzi w skład struktury Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Do użytku został oddany 29 czerwca 2004 roku.

Centrum Konferencyjne to budynek wyposażony w sale i infrastrukturę konferencyjną, która pozwala na organizację zjazdów, konferencji, kongresów, spotkań naukowych i biznesowych, a także występów artystycznych. Obiekt posiada odpowiednią powierzchnię do organizacji poczęstunków, przerw kawowych i obiadowych w ramach wydarzeń oraz powierzchnię umożliwiającą prezentację stoisk wystawowych. Wszystkie sale Centrum Konferencyjnego są klimatyzowane. W pobliżu obiektu znajduje się parking.

Lokalizacja Centrum Konferencyjnego UWM na terenie kampusu uniwersyteckiego na obrzeżach Olsztyna to atrakcyjne miejsce rekreacyjno-wypoczynkowe. W pobliżu znajdują się dwa jeziora, stadnina koni, piękny uniwersytecki park nad jeziorem oraz las.

Kraina warmińska wraz z bogactwem jezior i lasów, ciekawą historią oferuje wiele niezapomnianych wrażeń, które mogą być interesującym dodatkiem do spotkań odbywających się w zaciszu audytoriów Centrum Konferencyjnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego

 

SALE:

 

  • Kongresowa.

Sala, której ilość miejsc, infrastruktura oraz wymiary pozwalają na organizację konferencji, kongresów i sympozjów jak również wydarzeń artystycznych. Sala posiada 529 miejsc z wygodnymi miękkimi fotelami w układzie teatralnym. Jest salą w pełni klimatyzowaną i całkowicie zaciemnioną.

 

  • Karmazynowa.

Sala o pojemności 160 osób. Miejsca w układzie teatralnym z wbudowanymi pulpitami do pisania. Wyposażenie i układ sali pozwala na organizowanie paneli dyskusyjnych, konferencji i sympozjów jak również szkoleń oraz wykładów. Sala jest klimatyzowana i posiada możliwość zaciemnienia.

 

  • Błękitna.

Sala o pojemności 160 osób. Miejsca w układzie teatralnym z wbudowanymi pulpitami do pisania. Wyposażenie i układ sali pozwala na organizowanie paneli dyskusyjnych, konferencji i sympozjów jak również szkoleń oraz wykładów. Sala jest klimatyzowana i posiada możliwość zaciemnienia.

 

Kontakt Centrum Konferencyjno-Szkoleniowe UWM

ul. B. Dybowskiego 11

10-719 Olsztyn

Warmińsko-Mazurskie

http://www.uwm.edu.pl/cks/

 

Warmia i Mazury

Światowy Zjazd Lekarzy Polskich & XI Kongres Polonii Medycznej

Informujemy, że wszystkie Twoje dane są chronione uwzględniając aktualne przepisy RODO. Korzystamy również z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Prawem Telekomunikacyjnym.

Administrator Danych
Polityka Prywatności
Akceptuję